Bir bilim kurgudan fazlası: Akıllı Şehirler

Toprağı, suyu, enerjiyi ve diğer kaynakları en verimli biçimde kullanılan, doğayı kirletmeyen sürdürülebilir akıllı şehirler artık bir bilim kurgu fantezisi değil, yaşamımızın vazgeçilmez bir gerçeği olmak zorunda… Fransa’nın başkenti Paris’te 30 Kasım-11 Aralık tarihleri arasında gerçekleşen Birleşmiş Milletler İklim Konferansı’nın Hollywood yıldızları Leonardo DiCaprio, Robert Redford ve Sean Penn’in katılımının da etkisiyle en ilgi çekici oturumlarından biri akıllı şehirler üzerineydi. Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri Ban Ki-Mun, dünyanın belli başlı kentlerinin belediye başkanlarına hitaben yaptığı konuşmada akıllı şehir çözümlerine daha fazla yatırım yapılması gerektiğini savundu. Ban Ki-mun, “Bu konferansın nihai amacı küresel sıcaklık artışını 2 derecenin altında tutacak uluslararası anlaşmaya ulaşmaktır. Bu hedefe ulaşmada kent yöneticilerin çabaları esastır. Sizin çabalarınız vatandaşlarınızın karbon salımını azaltacak, daha temiz soluk almalarını ve daha sağlıklı bir hayat sürmelerini sağlayacak” dedi. Birleşmiş Milletler’e (BM) göre dünya nüfusunun yarısından fazlasını barındıran kentler enerji tüketimi kaynaklı CO2 salımının yüzde 70’inden, sera gazları salımının ise yarısından sorumlu. Bu tablonun iyileşeceğine dair veri bulunmuyor. BM tahminlerine göre 2050 yılında dünya nüfusunun yüzde 70’i kentlerde yaşayacak ve sadece Çin’de nüfusu 10 milyonun üzerinde 221 kent olacak. Kentler küresel ısınmaya karşı önlem almak zorunda çünkü Dünya Bankası’na göre önlem alınmazsa küresel ısınmanın yol açacağı 40 trilyon dolardan fazla olduğu tahmin edilen zararın faturasının yüzde 80’i kentlere çıkacak. Dünya Bankası uzmanlarından Rachel Kyte, “Bugünkünden farklı binalar yapmaz, yaşam tarzımızı ve seyahat tiplerimizi değiştirmezsek küresel sıcaklık artışını 2 derecenin altında tutamayız” dedi. Kentlerin değişmesi şart ama bu nasıl olacak? 21’inci yüzyıl teknolojisi bu değişime çoktan kapı araladı. Sabit kameralar, sensörler, kontrol sistemleri ve nesnelerin interneti uygulamaları kentleri akıl hale getiriyor. Kent altyapısı ve kamu hizmetleri bilişim teknolojileri sayesinde daha verimli hale gelirken; vatandaşlarla kent yönetimi arasında iletişim artıyor; enerji, zaman ve kaynak tasarrufu sağlanıyor; çevre ve doğa korunurken kentlerin yaşam kalitesi artıyor. Buna karşılık akıllı kent uygulamalarına yatırımlar kentlerde ekonomiyi ve istihdamı canlandırıyor, inovasyonu ve teknolojik gelişimi tetikliyor. Dünyada pek çok uluslararası kuruluş, ülke ve kent yönetimi akıllı kent yatırım ve girişimlerini teşvik ediyor. Yüzlerce kentte farklı alanlarda ve farklı düzeylerde akıllı yönetim sistemleri uygulanıyor. İşte bazı çarpıcı örnekler… KENT YÖNETİMİ – Brezilya’nın Rio de Janerio kentinde bir operasyon merkezi kuruldu. Bu merkezde güvenlik, taşımacılık, enerji ve afet yönetimi dahil kent yönetiminin 30 biriminin kentsel verileri anlık olarak takip ediliyor. – Güney Kore’nin Songdo kent yönetim sistemi sayesinde, gün içerisinde elektrik tüketimi nerede yoğunsa oraya kullanımın düşük olduğu bölgeden enerji aktarmak, toplu taşıma araçlarını trafiğin yoğun olduğu yollardan uzak tutmak, aşırı birikme varsa çöp kamyonlarını program dışı olarak o bölgeye yönlendirmek mümkün oluyor. ENERJİ YÖNETİMİ – Japonya’nın başkenti Tokyo’nun bir banliyösünde kurulan eko-kent “sıfır karbondioksit” üretiyor. Kentte bütün elektrik tüketimi için yüksek verimli cihazlar kullanıyor. Sokak ve ev aydınlatmasında yüzde 100 LED ampul kullanılıyor. Evler hava durumuna göre ısıtılıyor veya soğutuluyor. Evlerdeki çamaşır makineleri bile hava durumuna göre otomatik çalışıyor. – ABD’nin San Francisco kenti, akıllı şebeke sistemini en iyi uygulayan kent. Kentin elektrik ihtiyacının yüzde 41’i yenilebilir kaynaklardan elde ediliyor. LED ampullü akıllı sokak lambaları ile aydınlatma miktarı ve süresi optimumda tutuluyor. Akıllı şebeke sayesinde enerji sektöründe istihdam 10 yılda yüzde 130 arttı. – İsveç’in başkenti Stockholm’de kimse olmadığında aydınlatma sistemlerini otomatik olarak kapatan enerji kontrol sistemlerini evlerine ve işyerlerine yerleştirenlere vergi indirimi sağlanıyor. – Şili’nin başkenti Santiago’da binalarında güneş enerjisi sistemi olanlar ürettikleri fazla elektriği kent şebekesine satabiliyor. Böylece alternatif enerji kaynakları özendiriliyor. ALTYAPI YÖNETİMİ – İngiltere’nin Leeds kentinde sokak lambalarının tamir, bakım ve ampul değişimlerinin Robot kollu insansız hava araçlarıyla yapılması için çalışmalar başladı. Kentte yer altı kablo ve borularının tamiri için robot geliştiriliyor. – İsveç’in başkenti Stockholm’de yollar ve köprüler kameralar ve sensörlerle takip ediliyor, tamir ve bakım çalışmaları zamanında ve gerektiği kadar yapılıyor. Böylece trafiğin önüne geçiliyor daha pahalı tamir ve bakım masraflarından kaçınılıyor. ULAŞIM – Fransa’nın başkenti Paris’te cüzi bir yıllık abonelik ödeyenler yine cüzi saatlik ücretlerle bisiklet (Velolib) veya elektrikli otomobil (Autolib) kiralayabiliyor. Kullanım bittikten sonra uygun bir park alanına bırakılıyor. Boş araç ve otoparkları akıllı telefon uygulaması ile bulmak mümkün. Sistem şehir içinde araç kullanımını en aza indirmeyi amaçlıyor. – Hollanda’nın Amsterdam kentinde “Mobypark” akıllı telefon uygulaması ile özel şahıslara ait boş otopark alanlarının ihtiyacı olanlara kiralanması sağlanıyor. Böylece trafik rahatlıyor ve kentte yeni otopark alanı açılmasına gerek kalmıyor. – İspanya’nın Barcelona kentinde, kent içi otobüs sistemi enerji ve zaman tasarrufu için yeniden düzenlendi. Hatlar yeniden tespit edildi, otobüs duraklarına varış bilgi sistemi konuldu ve aktarma bilgileri yolculara verildi. Artık otobüsler yaklaştığında trafik ışıkları yeşile dönüyor. Böylece sefer süreleri kısaltıldı. – Avusturya’nın başkenti Viyana’da toplu taşımacılık kartları ulaşım türüne, kat edilen mesafeye ve aktarmalara göre ücreti tüketicinin lehine ayrı ayrı hesaplıyor. Böylece toplu taşıma özendiriliyor. SU YÖNETİMİ – İspanya’nın Barcelona kentindeki park ve bahçelerdeki sulama sistemleri bir merkezden takip ediliyor. Sensörler topraktaki nem oranını bildiriyor. Böylece bitkilere tam zamanında yeterince su veriliyor. Böylece bitki ve su kayıplarının önüne geçiliyor. – ABD’nin Las Vegas kentinde su şebekesinin tamamı kaçak ve sızıntılara karşı takip ediliyor. Çölün ortasındaki bu kent bu sayede yeni su kaynağı aramıyor ve mevcut kaynaklarını en verimli biçimde kullanılıyor. GÜVENLİK – ABD’nin California eyaletindeki Santa Cruz kentinde polis kayıtlarını analiz eden akıllı bir sistem geliştirildi. Böylece kentin güvenlik ihtiyacı anlık olarak izleniyor, gerekli yerlere gerekli zamanlarda polis takviyesi yapılıyor, silah ve araç alımı gerektiğinde gerçekleştiriliyor. Böylece kentin güvenlik harcamaları kontrol altında tutuluyor. – ABD’nin Boston kentinde kente elektronik akustik alıcılar yerleştirildi. Böylece bir silah patladığında yeri hemen tespit edilebiliyor. ÇEVRE VE ATIK YÖNETİMİ – Singapur dünyada araç kullanımına bağlı trafiği engellemek için sıkışıklık vergisi alan tek kent. Kentte kameralar ve GPS cihazlarıyla trafik sıkışıklığı ölçülüyor ve buna neden olan araçlar otomatik olarak vergilendiriyor. – ABD’nin San Francisco kentinde akıllı atık yönetimi sistemi sayesinde çöplerin yüzde 80’i ekonomiye kazandırılıyor. Kentin 2020 hedefi çöpte “sıfır kayıp”. – Danimarka’nın başkenti Kopenhag’da sokak lamba direkleri hava kirliliği ölçümlerinde de kullanılıyor. SAĞLIK VE ERİŞİLEBİLİRLİK – Singapur’da yaşlılara ve engellilere dağıtılan özel kartlar sayesinde, onlar karşıdan karşıya geçerken trafik ışıkları daha uzun süre yanıyor. – Güney Kore’nin başkenti Seul’de yaşlılar ve engellilere ikinci el akıllı telefon ve tabletler dağıtıldı. Bunlar üzerindeki uygulamalarla yaşlı ve engellilerin sağlığı düzenli olarak kontrol ediliyor. – Çin’in Şincan kentinde evlerin tümüne “panik butonları” yerleştirildi. Yaşlılar, engelliler ve hastalar bu düğmeye bastığında kısa sürede yardım alıyorlar. BİLGİ ERİŞİMİ – ABD’nin New York kentinde telefon kulübeleri bilgi merkezleri haline getiriliyor. Kulübelerde haberleri izlemek, yakınlardaki indirimli alışveriş olanaklarından haberdar olmak ve kablosuz internete bağlanmak mümkün. – İspanya’nın Santander kentinde 20 bin kamera, yüz binlerce sensör ve ölçüm cihazının topladığı veriler insansız bir analiz merkezinde değerlendiriliyor. Trafik yoğunluğundan hava kirliliğine ve indirimli alışveriş olanaklarına kadar her türlü bilgi kentin akıllı telefon uygulamasıyla Santanderlilere ulaştırılıyor. AKILLI BİNAM