Doğru “Enerji Ölçme-İzleme ve Yönetim Sistemi” Neden Önemlidir?

Ülkemizde öncelikle ve özellikle artan enerji ihtiyacı ve konvansiyonel veya yenilenebilir enerji üretmek üzerine çok fazla firma, proje-yatırım, strateji-projeksiyon ve uygulama var. Ancak, mevcut enerji üretim kaynaklarımızda, yoğun-yanlış-fazla enerji kullanan ticari binalarımızda, sanayi tesislerimizde, konutlarımızda, kamu binalarımızda, kampus ve şehirlerimizde; daha etkin enerji kullanmaya, enerji verimliliği ve tasarrufu yapmaya çalışmaz isek, en azından yeni yapılan siteleri ve kentsel dönüşümleri enerji etkin yapmaz isek, sürekli yeni enerji kaynakları, yeni yatırımlar, yeni çevre sorunları, yeni cari açıklar, arz güvenliği sorunları yaratmaya devam edeceğiz. Aslında bizler, sorun yaratmak için değil, çözüm üretmek ve sürdürülebilir bir dünya yaratmak için varız ve olmalıyız. Çünkü içinde bizler de dahil; canlı-cansız tüm doğa değerlidir, bu nedenle de doğadaki, bizdeki; “enerjimiz değerlidir”. Enerji İzleme ve Yönetim Sistemi ile mevcut enerji kaçak-kayıplarının ortaya çıkarılması, talebin iyi yönetilmesi, doğru enerji kullanımı, konfor ve tüketim alışkanlıklarının iyileştirilmesi-kontrol edilmesi ile ortalama; %8-15 arasında bir enerji tasarrufu sağlanmaktadır. Detaylı analiz ve karşılaştırmalar sonucunda da, tespit edilen verimsiz, ayarsız, yanlış proğramlanmış ısıtma-soğutma-havalandırma-aydınlatma otomasyon sistemlerinin düzeltilmesi, verimsiz-eski teknoloji cihazların yenilenmesi, optimize edilmesi sonucunda da; %20-50 arası ek bir tasarruf daha sağlanabilmektedir. Talep Tarafı Enerji Yönetimi Sürdürülebilir, yüksek performanslı tesis ve işletme yönetim sistemleri ve enerji etkinliği-verimliliği uygulamalarının artık hayati önem kazandığı günümüzde, enerji tüketimini sadece ve mevcut enerji analizör ve sayaçlarından izleme sistemi yerini; bütüncül ve kontrol edilebilir-yönetilebilir tesis ve işletme enerji performansı analizi için özel geliştirilen ucuz, kompak cihazlara ve bu cihazlarla birlikte geliştirilen kapsamlı analizler yapan yazılımlara bırakmıştır. Dünyada giderek yaygınlaşan “Talep Tarafı Enerji Yönetimi”; mevcut ana tüketimleri enerji analizör ve sayaçlardan izlemek değil, aynı zamanda bu tüketimleri alt ölçüm-sensör ve kırılımlarla detaylı analiz etmek, gerekirse kontrol etmek ve yönetmenin yanısıra; giderek yaygınlaşan serbest tüketici enerji anlaşmalarını-faturaları, yenilenebilir enerji ve ısı pompası, kojen-trijen gibi enerji kaynaklarını da bütüncül olarak izleyip, birlikte yönetmektir. En uygun enerji kaynaklarını, en uygun dış hava ve konfor koşulları ile değerlendirip, bunlara göre enerji talep-tüketim tarafını en optimum hale getirip, bu talebe en uygun enerji kaynaklarını, tarifeleri seçmek; “toplam-maksimum enerji verimliliğini” sağlamaktadır. Yani enerji tüketimlerini ve yenilenebilir enerji üretimlerini, enerji depolama ve enerji alımını entegre etmek, en doğru-ekonomik-çevresel optimizasyonu sağlamak çok önemli olacaktır. Enerjinin giderek, artarak pahalandığı, fosil kaynakların azaldığı-sorunlarının arttığı, iklim değişikliğin en net şekilde yaşandığı günümüzde zaten zorunlu olarak mevcut tesis ve işletmelerin enerji-su tüketimlerinin optimizasyonu, sürdürülebilir yüksek performanslı tesis ve işletmeler için yapılan enerji verimliliği iyileştirme çalışmalarının etkisinin ve geri dönüş sürelerinin doğru olarak takip edilebilmesi, işletme-bakım giderlerinin azaltılması, konforun sağlanmasına yönelik; ucuz, doğrudan amaca-hedefe-işletmeye uygun-hızla uygulanabilen modüler, kolay kullanılabilir, esnek-genişleyebilir donanım ve yazılımların gerekliliği ortaya çıkmıştır.  Enerji Performans Sözleşmelerinin (EPS) İzlenmesi Ülkemizde de artık Şubat 2018 sonu “torba yasa” sonrası kanunlaşacak ve öncelikle kamuda başlayacak olan, dünyada bilinen adıyla “ESCO; enerji servis şirketleri” ve “enerji performans sözleşmeleri (EPS) uygulamalarında; uygulama öncesi performans hesaplarının yapılması ve finansmanının uygulama sonrası sağlanacak olan enerji tasarruf-verimlilik üzerinden karşılanması, enerji verimliliği uygulamalarının risk analizini ve uygulama sonrası çift taraflı (hem enerji verimliliği hizmet/ürün tedarikçisi, enerji servis firmaları (ESCO) hem de kurum-tesis-işletme sahipleri için), tesis ve işletme enerji performansı takibini-izleme sistemini, hatta “TS EN 50001 Enerji Yönetim Sistemi” kurulmasını da kaçınılmaz kılmaktadır. Bu zorunluluk; modüler, özel tasarlanmış cihazlarla veya anlık-periyodik bina enerji etütlerinin, sürekli ve gerçek zamanlı enerji performans izleme ve analizi ile “ölçme ve doğrulama (Ö&D)” yapabilen kapsamlı-hızlı yazılımlara evrimleşmesini de gerekli kılmıştır. Tek noktadan mevcut enerji analizörü ile tüketim takibinin yerini, dağıtık şekilde uygulanmış birçok noktadan ve sensörlerden alınan verilerin analizi (bina-kat-ünite-nokta bazında), geçmiş zamanlı enerji performans eğilimleri ve ileriye dönük enerji tahminlerin yapılmasında kullanılan akıllı-öğrenen algoritmalar almıştır. Enerji tüketim-kullanım eğilimlerinin kaydedilmesinin yanında; esas olarak tesis ve işletme yöneticileri, enerji yöneticileri, işletme-bakım teknisyenleri ve finansal uzmanlar tarafından anlaşılır ve pratik-kullanılır kılınması, optimizasyon yapabilmesi, operasyonel olarak hızlı kullanılması çok önemlidir. Ancak maalesef hâlihazırdaki mevcut enerji izleme sistemlerin birçoğu (sadece enerji ölçme sayaç ve analizör özelliği olan ve bunun için yapılmış olan, kendisi dışında diğer cihaz ve protokollerle haberleşemeyen, haberleşmesi pahalı olan, kullanıcı dostu arayüzü, hazır raporlama-analiz modülleri olmayan vb.); sonucu net ve anında hızlı görme-karşılaştırma-hesaplama-değerlendirme yapamadıkları için, toplanan ham verileri uygulanabilir-raporlanabilir- faydalı-istenen doğru analiz formatına sokamamaktadır. Özellikle yaygın-fazla ve büyük tesisleri olan, hızlı reaksiyon almak ve anında müdahale yapmak zorunda olan, bu enerji ölçüm-izleme ve analizleri değerlendirerek; enerji performans garantisini (EPS) veren, uygulama sonrasında da garanti edilen performans ölçümlerinde ölçme ve doğrulama yapmak zorunda olan tüm kurum-kuruluş-tesis-ESCO-ürün firmasının; bu kabiliyet ve kapasitesi olan, bu konularda saha-tesis-cihaz-uygulama birikimi olan, mümkünse yazılım ve donanımı entegre-kompak olarak kendi geliştiren, enerji üretim izleme ve yönetme sistemlerini bir çok noktada yapan, bilen, üretim ve tüketimi entegre edebilen enerji izleme ve yönetim sistemlerinin tercih edilmesi çok önemli olacaktır. Arif Künar akunar@gmail.com VENESCO A.Ş.