Sanayi ve İşyerleri İçin Afet ve Acil Durum Planlama Rehberi

Bu rehber, Türkiye ekonomisinin kalbi olan İstanbul başta olmak üzere, Marmara Bölgesi’ndeki tüm kentlerimizdeki sanayi ve işyerlerinin olası afetlere hazırlanmasına yönelik ihtiyacı öncelikle karşılayacak pratik bir başvuru kaynağıdır. Rehber, yayımlandığı tarihteki en iyi ve en güncel bilgileri içermekte ve afetler nedeniyle oluşan can ve mal kayıplarını etkin bir şekilde azaltmayı ve risklere karşı hazırlıklı olmayı hedeflemektedir.

Rehber Hakkında İstanbul Sismik Riskin Azaltılması ve Acil Durum Hazırlık Projesi (İSMEP) kapsamında ve AFAD’ın işbirliğiyle, Prof. Dr. Mikdat Kadıoğlu tarafından hazırlanan Sanayi ve İşyerleri İçin Afet ve Acil Durum Planlama Rehberi belirli bir sektör veya endüstriye yönelik olarak değil, tüm işletme yöneticilerine veya kurumsal acil durum planlamacılarına, kendi özel afet ve acil durum planlarını hazırlayabilmeleri için ilgili konularda yardımcı olacak genel bir kılavuz olarak tasarlanmıştır. Bu nedenle bu rehberin hedef kitlesi kamu ve özel sektöre ait bütün işletme, işyerleri ve işverenler, işveren vekilleri, personel ve çırak ile stajyerler de dahil olmak üzere tüm çalışanlardır. Eğer bir işletme sahibiyseniz, çalışanlarınız korunması gereken en önemli varlığınızdır. Aynı şekilde bir bina sahibiyseniz, içerisinde yer alan işletmelerin faaliyetlerinin güvenliği sizin ekonomik çıkarlarınızla yakından ilgilidir. Bunlar bir şekilde kesintiye uğrarsa, gelir, pazar ve itibar gibi kayıplar yaşayabilirsiniz. Ayrıca ilgili kanun ve yönetmeliklerle belirlenmiş olduğu üzere, bir işveren olarak Afet ve Acil Durum Planı hazırlamak zorundasınız. Bu rehber, bunun nasıl yapabileceğiniz konusunda katkıda bulunmayı ve yol gösterebilmeyi amaçlamaktadır. Giriş bölümünde, bu rehberden nasıl yararlanılacağı, önsöz, giriş, sanayi ve işyerleri için afet ve acil durum planlamasının önemi, mevcut durum ve mevzuat ile ilgili bilgi verilerek okurun konuya yönlendirilmesi sağlanıyor. Sanayi ve İşyerleri İçin Afet ve Acil Durum Planlama Rehberi’nin ana içeriği 3 adımdan oluşuyor: 1. Risklerini Değerlendir bölümünde, Tehlike Analizi, Risklerin Belirlenmesi ve Analizi, Risk Kontrolü, Risk Dokümantasyonu, Afet ve Acil Durum Öncesi: Risklerin İyileştirilmesi başlıkları yer alıyor. Bu başlıklar altında planlama ekibinin nasıl oluşturulacağı; risk değerlendirmesi aşamaları; tehlike analizinin kapsamı; riskleri belirleme ve analiz etme yöntemleri; risk büyüklüğü ve derecelendirmesi; risk kontrolü adımları; işyerinde zarar azaltma önlemleri; risk dokümantasyonun nasıl oluşturulacağı ve afet ile acil durum öncesinde risklerin iyileştirilmesi için atılması gereken adımlar ayrıntılı olarak işleniyor.  İşveren ya da işveren vekili olarak afet ve acil durumlara hazırlık bakımından nerede olmak istersiniz sorusuna cevap aranıyor. 2. Bir Plan Yap bölümü, İşyeri Sigorta Poliçeleri, Yangın, İlkyardım, Tahliye, Olay Komuta Sistemi, Çalışanların Katılımı ve Bilgilendirilmesi, Çalışanların Eğitimi ve Planlama Dokümantasyonu başlıklarından oluşuyor.  Bu bölümde, afet ve acil durum planının nasıl hazırlanacağı; afet ve acil durumlara hazırlık konusunda doğru sigorta teminatının önemi; yangın, ilkyardım ve tahliye ile ilgili öne çıkan unsurlar; Olay Komu Sistemi’nin kapsamı; çalışanların afet ve acil durum hazırlıklarına nasıl katılacağı ve bilgilendirileceği ve ayrıca planlama dokümantasyonun nasıl oluşturulacağı ile ilgili ayrıntılı bilgi veriliyor. Değerlendirdiğiniz risklere göre işyeriniz afet ve acil durumlara ne kadar hazırlıklı veya belirlenen riskleri karşılayabilecek durumda mı sorusu irdeleniyor. 3. Harekete Geç bölümünde, Afet ve Acil Durumlarda Dikkate Alınması Gereken 10 Adım, İşyerlerinde Afet ve Acil Durum Planlamasına Karşı Olası Engeller ve Çözüm Yolları, Risk Değerlendirmesinin Yenilenmesi ve Uygulamaların İzlenmesi, Çalışanları Harekete Geçir, Tatbikat ve Alıştırma Yap,  Afet ve Acil Durum Sırasında: Müdahale Et, Afet ve Acil Durum Sonrasında: İyileştir–Doğru Düzene Dön, Planı Güncel ve İşler Tut başlıkları irdeleniyor. Bu başlıklar altında, afet ve acil durumlara yönelik hangi 10 adımın dikkate alınması gerektiği; işyerlerinde afet ve acil durum planlamasına karşı hangi engellerin ve çözüm yollarının söz konusu olduğu; risk değerlendirilmesinin yenilenmesi ve uygulamaların izlenmesinin nasıl yapılacağı; çalışanları harekete geçirmenin yöntemleri; tatbikat ve alıştırma kapsamı; afet ve acil duruma nasıl müdahale edileceği; iyileştirme aşaması ve doğru düzene dönme kapsamında yapılması gerekenler ve planın nasıl işler güncel tutulacağı tablo ve grafikler yardımıyla açıklanıyor. Üçüncü adımdaki, hedefinize nasıl ulaşacaksınız sorusunun cevabı aranıyor. Bir Afet ve Acil Durum Planıyla; deprem, sel veya yangına olduğu kadar hırsızlıktan bilişim sistemlerinin çökmesine, kısıtlanmış alanlara izinsiz girişten kilit personelin hastalanmasına kadar tüm ilgili afet ve acil durumlara hazırlanmak mümkündür. Bu bağlamda afet ve acil durum planlaması, bu durumlarla baş edebilmek için genellikle yeterli kaynakları olmayan küçük işletmeler açısından da çok önemlidir. Bu rehberden faydalanabilmeniz için acil durum planlama yönetimi konusunda uzman olmanız gerekmez. Gerekli olan, işyerlerinde kilit personelin ve kurum yetkililerinin planı oluşturmayı ve afet ve acil durumlara karşı hazırlıklı olmayı kurum kültürünün bir parçası haline getirmeleridir. Bu kültürün oluşmasıyla bir yandan sanayi ve işyerlerinin afet ve acil durumlara karşı hazırlıklı olması sağlanırken diğer yandan Türkiye ekonomisinin temelini korumaya yönelik önemli bir adım da atılmış olacaktır. Zuhal Nakay, Y. Mimar İTÜ/ETH-Zürich   İlgili link: İPKB (İstanbul Proje Koordinasyon Birimi)/İSMEP Yayınları Künye Hazırlayan: Prof. Dr. Mikdat Kadıoğlu Katkıda Bulunanlar: Nazan Demir, İsmail Ozan Çılgın, Meral Morgül Yayın Yönetmeni: Gülçin İpek Editör: Zuhal Nakay Proje Yönetimi: T.C. İstanbul Valiliği İstanbul Proje Koordinasyon Birimi (İPKB), İstanbul İl Afet ve Acil Durum Müdürlüğü (AFAD İstanbul) Proje Yürütücüsü ve Danışmanlık Hizmeti: Diyalog360, Turkuaz, Eduser, Bilinçli Yaşam Ortaklığı