Daha önceki yazılarımda kentsel yaşam alanı kazandırmak adına yurtdışından Münih’teki Donnersbergerstraße Yeraltı Semt Otoparkı’na yer vermiştim. Bu defa aynı konu başlığı altında son derece başarılı bir örnek olan İstanbul’un tarihi merkezindeki Şişhane Yeraltı Otoparkı’nı yakından tanıtmak istiyorum. Mimarlık ve Şehircilik Şişhane Yeraltı Otoparkı, üstünde inşa edilen Şişhane Parkı ile beraber İstanbul’un merkezinde yer alan cesur bir kamusal mekân tasarımını oluşturmaktadır. Beyoğlu’nun güneybatı sınırı ile Tarlabaşı Yolu arasında konumlanan proje alanı, 80’lerde inşa edilen otoyol öncesinde bir parka ve bir itfaiye istasyonuna ev sahipliği yapmaktaydı. Buna bağlı olarak Şişhane Park’ının geometrisi, İstanbul’un geçmiş ve gelecekteki kentsel kültürlerini 360 derecelik panografik manzarayla yansıtacak şekilde kurgulanmıştır. Tasarımın temel amacı, coğrafi/doğal nitelikleri bakımından eşsiz olan bu kentsel çevrede alternatif bir kamusal alan yaratarak, insanların yoğun kent merkezinde keyifli bir deneyim yaşayabilmesini ve ziyaretçilerle bölge sakinlerinin yeniden buluşmasını sağlamaktır. Park, bir tarafta seyir terasları aracılığıyla Haliç’in yeşil örtüsüyle iletişim halindeyken diğer taraftan da çeşitli kültürel etkinliklere ev sahipliği yapabilecek açık kamusal alanlar yaratmakta ve dinlenmek, bir ağaç gölgesinde soluklanmak, oynamak veya grup olarak zaman geçirmek için nitelikli bölgeler oluşturmaktadır. Parkın geometrisi ve seviyelendirme sistemi, zihinlerdeki olumsuz yeraltı otoparkı algısını kırmakta ve kentsel çevresinin doğal bir parçası haline getirmektedir. Planlama açısından projenin en zorlu kısmını, arazinin alt ve üst girişleri arasındaki 12 metrelik seviye farkı oluşturmuştur. Bu zorluk şansa dönüştürülerek, seviyelendirme yapılmıştır. Üst seviyede yüksek bir seyir terası yaratılarak Haliç tarafındaki yoğun, kirli ve sesli otoyol baskısı azaltılmış, orta seviyede korumalı açık kamusal alanlar oluşturulmuş ve en alçak seviyede de günışığının ve havalandırmanın çarşı ve otoparka sızması sağlanmıştır. Anfitiyatro biçimindeki oturma alanları ekinoks ve yaz gündönümünü seyretmek üzere, bitkiler ve teras alanları ise gürültü kirliliğini önleyecek şekilde tasarlanmıştır. Bu bağlamda Beyoğlu evlendirme dairesinin park seviyelerinin ara katında yer alması, hem eşsiz bir manzaraya açılmasını sağlamış hem de altında yer alan büyük otopark ve yanı başındaki metro durağı sayesinde ideal ulaşım imkanı sunmuştur. Konstrüksiyon ve İşlevsellik Yeraltı otoparkı 950 araçlık bir kapasiteye sahiptir. Ayrıca 50 adet ardışık/dikey ikili park etme imkânı da sunmaktadır. Üç adet araç giriş ve bir adet de araç çıkış noktası içermektedir. Tipik kat alanı 4.025 metrekare büyüklüğündedir, otoparka ayrıca 1.200 metrekarelik çarşı da eklenmiştir.  Park katlarında zeminden zeminde yükseklik 3,00 metre ve kolonsuz geçilen açıklık mesafeleri de 16,00 metredir. Böylece araç yollarında kolonlar yer almazken, taşıyıcı sistemin koordinatları otoparkın orta aksında konumlandırılmış ve ferah bir iç mekân algısı yaratılmıştır. Zemin katından -1 kotunda inen açık döner rampanın ortası yeşillendirilmiş ve rampa yolunun her iki kenarına da koruma bordürleri inşa edilmiştir. Merdiven evleri baskın parlak renklerle kolay yönlendirme sağlarken, şeffaf tel örgü korkularla da özgün estetik anlayışı devam ettirilmektedir. Beyaz epoksi zemin üzerinde gri, kırmızı, mavi ve sarı kaplama renkleriyle işaretlenen araç yollarının, park yerlerinin ve duvarların yüksek düzeydeki tasarım kalitesi, aynı kalitedeki iç aydınlatma ile desteklenmektedir. Metro, otobüs, dolmuş, minibüs ve park alanına doğrudan ulaşım içeren yüzde 100 kamusal erişilebilirliği, ayrıca 19 servis otobüsü, 6 asansörü, 40 engelli noktası ve 12 elektrik yükleme istasyonuyla, Şişhane yeraltı otoparkı geleceğe yönelik olarak da örnek bir işlevsellik içermektedir. Bir mimar olarak en çok böylesi değerli tarihi bir kentsel merkeze panoramik manzaralı bir kent parkı kazandırılmış olmasından; otopark uzmanı olarak da en çok ağaçlandırılmış ve yeşillendirilmiş giriş rampasının doğal estetiğinden etkilenmiş olduğumu belirtmeliyim. Buna bağlı olarak kamusal kullanımının kaçınılmaz tahribatı ve kirliliğine karşı daha özenli bakım ve ferah otopark katlarına yarışır (orijinaline uygun) daha etkin aydınlatmanın da elzem olduğunu eklemeliyim. Yeşil bitki örtüsünün aslına uygun çeşitliliğinin tekrar kazandırılması da öyle. Şişhane Parkı’nın insan odaklı ve ölçeğine uygun olma, buluşma noktası oluşturma, farklı kullanımlar içerme, işlevsellik, esneklik, konfor, güvenlik ve mevcut kentsel dokuya uyum açısından dünyadaki 100 başarılı kamusal alan arasında yer alması, bu kente yarışır ve özenle korumamız gereken ortak gururumuzdur (Archdaily Nisan/2019). Zuhal NAKAY, Y. Mimar / Otopark Uzmanı   Kaynak: Otopark Tasarımı (http://www.mimarizm.com/haberler/otopark-tasariminin-turkiye-deki-en-kapsamli-rehberi_118057) 100 Public Spaces: From Tiny Squares to Urban Parks (https://www.archdaily.com/914317/100-public-spaces-from-a-tiny-square-to-an-urban-park)